Terapia poznawczo behawioralna (CBT, cognitive behavioral therapy) jest jedną z metod stosowanych w leczeniu zaburzeń psychicznych.

Psychoterapia poznawczo behawioralna – rozwój metody

Psychoterapia poznawczo behawioralna powstała w latach 50. XX wieku. Wówczas była to bardziej terapia behawioralna. Badacze, którzy zapoczątkowali ten sposób myślenia, wysuwali szereg wniosków z obserwacji zachowania zwierząt (Watson, Skinner, Pawlow czy Thorndike). Ich prace dotyczyły głównie warunkowania klasycznego i instrumentalnego. Terapię behawioralną stosuje się dzisiaj głównie w przypadku leczania zaburzeń lękowych.

Druga fala CBT to terapia poznawcza, w której główny nacisk kładziono na sposób interpretowania wydarzeń. Zwrócono uwagę, że myślenie wpływa na emocje i zachowania. Dlatego właśnie praca z psychoterapeutą miała na celu nauczyć pacjenta nowych reakcji poprzez zmianę sposobu myślenia.

Trzecia fala CBT to zespół metod stosowanych od lat 90. XX wieku. Przykładowe formy leczenia to:

• Mindfulness based cognitive therapy (MBCT, psychoterapia oparta na uważności);
• terapia akceptacji i zaangażowania (ang. acceptance and committment therapy – ACT),
• terapia dialektyczno-behawioralna (ang. dialectical behavior therapy – DBT),
• system psychoterapii oparty na analizie behawioralnej i poznawczej (ang. cognitive behavioral analysis system of psychotherapy – CBASP),
• psychoterapię opartą na analizie funkcjonalnej (ang. functional analytic psychotherapy – FAP).

Terapia poznawczo behawioralna to również terapia schematów. W tej metodzie wprowadzane są również techniki stosowane w innych nurtach psychoterapii. Jest bardzo często stosowana w przypadku zaburzeń osobowości borderline.

Terapia poznawczo behawioralna na czym polega?

Terapia behawioralna jest formą psychoterapii, w której istotną rolę odgrywa analiza myśli, zachowań, nastrojów, otoczenia oraz reakcji organizmu. Każda z tych sfer wpływa na pozostałe.

Bardzo istotny jest sposób interpretowania wydarzeń przez pacjenta. Dany sposób myślenia odgrywa istotną rolę w podtrzymywaniu zaburzeń nastroju i problematycznych zachowań. Nie wszystkie problemy zależą oczywiście od sposobu myślenia pacjenta, natomiast terapeuta poznawczo behawioralny zwraca na nie zawsze uwagę. Psychoterapeuta pomaga w znalezieniu mechanizmów funkcjonowania, które powodują cierpienie.

Na przykład depresja pacjenta może wynikać ze straty danej osoby i z predyspozycji genetycznych. Pomimo to, w leczeniu depresji psychoterapia poznawczo behawioralna będzie brała również pod uwagę negatywne myśli. Są one czymś bardzo charakterystycznym w depresji i konieczne jest zajęcie się nimi za pomocą odpowiednich technik terapeutycznych.

W psychoterapii poznawczo behawioralnej uczy się klienta identyfikować, weryfikować i zmieniać wzorce myślenia. W taki sposób psychoterapia ma wpłynąć na zmianę nastroju i nowe wzorce zachowań.

Terapia poznawczo behawioralna – czas trwania

Cała terapia poznawczo behawioralna trwa zazwyczaj od kilku tygodni do pół roku. W zależności od problemu może zostać wydłużona. Jedna sesja trwa zwykle 50 minut i odbywa się raz lub dwa razy w tygodniu.

Techniki w terapii poznawczo behawioralnej

Utrwalone zachowania, które nie służą pacjentowi czy wykrzywiony odbiór otoczenia są poddawane zmianom w trakcie psychoterapii poznawczo behawioralnej. Ważne jest, aby nauczyć pacjenta nowych zachowań za pomocą odpowiednich technik terapeutycznych. Przykładowe techniki stosowane w procesie terapii poznawczo behawioralnej:

• Dialog sokratejski – pozwala na stworzenie alternatywnych przekonań, które mają prowadzić do zmiany (restrukturyzacja poznawcza). W dialogu sokratejskim bardzo istotne jest odpowiednie zadawanie pytań przez psychoterapeutę.
• Eksperymenty – podczas sesji projektuje się różnego rodzaju eksperymenty behawioralne, których celem jest testowanie przekonań klienta. Między sesjami uczestnik terapii behawioralnej koncentruje się na wykonywaniu zadań domowych.
• Ekspozycja na działanie lękotwórczych bodźców – pacjent uczy się razem z terapeutą odpowiednich umiejętności radzenia sobie np. z lękiem. Następnie te nowe umiejętności są ćwiczone podczas konkretnych sytuacji stworzonych w gabinecie psychoterapeuty lub pacjent wykonuje ćwiczenia po sesji.
• Techniki implozywne – pacjent w pełni angażuje się w przeżywanie lęku w danej sytuacji zamiast uciekać lub unikać go. Ucieczka wzmacnia lęk.
• Trening asertywności – pacjent jest zachęcany do wyrażania odczuć zarówno negatywnych – np. złości jak i pozytywnych – wzruszenia, radości w sytuacjach wywołujących lęk. Dzieje się to często poprzez odgrywanie ról.

Kiedy stosujemy psychoterapię poznawczo behawioralną?

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jedną z najbardziej badanych i skutecznych form terapii i znajduje zastosowanie w leczeniu wielu różnych zaburzeń psychicznych. Oto kilka przykładów zaburzeń, w których terapia CBT jest uznawana za skuteczną:

1. Depresja: CBT jest powszechnie stosowana w leczeniu depresji. Pomaga klientom identyfikować i zmieniać negatywne myśli i przekonania, które przyczyniają się do depresji. Terapia CBT skupia się również na rozwijaniu zdrowych strategii radzenia sobie i modyfikowaniu zachowań.
2. Lęki i fobie: CBT jest skuteczna w leczeniu różnych lęków, w tym fobii, lęku społecznego, lęku panicznego i zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD). Terapia CBT pomaga klientom identyfikować irracjonalne myśli i przekonania związane z lękiem oraz wprowadzać stopniowe narażanie na obawy w kontrolowany sposób.
3. Zaburzenia lękowe: Terapia CBT jest również skuteczna w leczeniu innych zaburzeń lękowych, takich jak zaburzenie lękowe uogólnione (GAD) i zaburzenie stresu pourazowego (PTSD). Pomaga w identyfikowaniu myśli i przekonań związanych z lękiem oraz rozwijaniu zdrowych strategii radzenia sobie i technik relaksacyjnych.
4. Zaburzenia odżywiania: CBT jest stosowana w leczeniu zaburzeń odżywiania, takich jak anoreksja, bulimia i zaburzenia jedzenia nawracającego. Terapia CBT pomaga klientom w identyfikowaniu i zmienianiu niezdrowych myśli, przekonań i zachowań związanych z zaburzeniem odżywiania.
5. Zaburzenia osobowości: Terapia CBT może być skuteczna w leczeniu niektórych zaburzeń osobowości, takich jak borderline (BPD). Pomaga w identyfikowaniu negatywnych myśli i przekonań, rozwijaniu zdrowych umiejętności radzenia sobie, budowaniu zdrowych relacji i modyfikowaniu niezdrowych wzorców zachowań.

Inne zaburzenia do pracy metodą CBT

Terapia poznawczo-behawioralna jest elastyczną terapią i może być stosowana w leczeniu wielu innych zaburzeń, takich jak zaburzenia snu, uzależnienia, stany lękowe u dzieci, zaburzenia kontroli impulsów. Wartość terapii poznawczo-behawioralnej polega na tym, że jest oparta na naukowych dowodach, skupia się na konkretnych problemach, umożliwia rozwój samodzielności i daje pacjentom praktyczne narzędzia do radzenia sobie. To terapia skoncentrowana na działaniu, która może przynieść znaczące korzyści dla osób zmagających się z problemami natury psychicznej.

Terapia poznawczo behawioralna u dzieci

Wysoka skuteczność psychoterapii poznawczo behawioralnej u dzieci jest potwierdzona wieloma badaniami. Ten rodzaj terapii jest często stosowany w przypadku zaburzenia zachowania, uczenia się, wydalania czy tików.

Jej skuteczność została również stwierdzona w przypadku trudności emocjonalnych u dzieci – w sytuacji leczenia depresji czy nasilonego lęku (fobia społeczna, lęk uogólniony, lękowe zaburzenia separacyjne, zaburzenia obsesyjno – kompulsyjne OCD).

Podejście poznawczo behawioralne może być wsparciem w leczeniu ADHD. Często obok leczenia farmakologicznego stosuje się psychoterapię poznawczo behawioralną. W terapii ważna jest poprawa koncentracji uwagi, zwiększenie samokontrolii oraz zwiększenie wpływu na aktywność ruchową. Zmiana zachowania jest efektem oddziaływań psychoterapeuty.

Efekty terapii poznawczo behawioralnej

Dzięki terapii poznawczo behawioralnej pacjent potrafi lepiej kontrolować swoje emocje – lęk, smutek, złość oraz posiada większą samoświadomość. Poznaje mechanizmy swojego działania, przekonania oraz posiada wiedzę, w jaki sposób zmieniać te, które nie służą. Uświadomienie pacjenta, jakimi mechanizmami się kieruje i nauczenie pomocnych technik wpływania na nastrój, zwiększa ogólną satysfakcję z życia. Nawet jeżeli nie było to pierwotnym celem, to po zakończeniu terapii poznawczo behawioralnej pacjent ma zazwyczaj wyższą samoocenę.

Zespół Manufaktury Zmiany

Prowadzimy na Śląsku profesjonalną pomoc psychologiczną, psychoterapię indywidualną dorosłych, dzieci i młodzieży, terapię par, małżeństw oraz rodzin. Jaworzno, Imielin, Mysłowice – to miasta, w których mamy swoje oddziały. Dzięki umiejscowieniu naszych gabinetów, docieramy do pacjentów z miasta Katowice i okolic. Z naszych usług psychologicznych i psychoterapeutycznych korzystają mieszkańcy takich miast jak Sosnowiec, Chrzanów, Lędziny czy Chełm Śląski. Mamy również pacjentów z okolic miast Libiąż, Chełmek czy Bieruń.

Umów wizytę lub skontaktuj się z nami >>