Psychoterapia grupowa

Wyróżniamy kilka różnych form psychoterapii: psychoterapię indywidualną dla dzieci i młodzieży, psychoterapię indywidualną dla osób dorosłych, psychoterapię par, psychoterapię rodzin oraz psychoterapię grupową.

Psychoterapia grupowa jest bardzo skuteczną formą psychoterapii. Podstawowym jej zadaniem jest budowanie zdolności rozumienia siebie samego (zdolności intrapsychiczne) oraz siebie w relacji do innych osób (zdolności interpersonalne).

Grupa terapeutyczna – rodzaje

Można wyróżnić wiele rodzajów grup terapeutycznych.

• Wyróżniamy grupy ograniczone w czasie, czyli takie, w których pacjenci znają termin zakończenia procesu grupowego. Grupy mogą trwać miesiąc, trzy lub kilka lat. Są to najczęściej grupy zamknięte, w których uczestnicy grupy się nie zmieniają lub grupy półzamknięte – gdy jeden uczestnik grupy kończy terapię, na jego miejsce jest przyjmowana nowa osoba do grupy.
• Grupy długoterminowe (zazwyczaj kilkuletnie) to najczęściej grupy otwarte, w których występuje bardziej elastyczne podejście do uczestnictwa. Pacjent sam decyduje, kiedy czuje się gotowy do opuszczeni grupy.

Czasami grupy terapeutyczne są ukierunkowane na podobne problemy pacjentów – możemy spotkać się z terapią grupową dla pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym (ChAD), z zaburzeniami lękowymi, nastroju, zaburzeń odżywiania. Bardzo często występuje podział na terapię grupową dla osób dorosłych, psychoterapia grupowa dla nastolatków, dla dzieci w określonym wieku.

W zależności od problematyki terapii grupowej spotkania mogą odbywać się codziennie (od poniedziałku do piątku), kilka razy w tygodniu, raz w tygodniu lub kilka razy w miesiącu. Sesja terapii grupowej może trwać 60 minut, 90 minut lub więcej.

Grupy liczą najczęściej od 6 do 16 osób. Proces grupowy jest najczęściej prowadzony przed dwóch terapeutów.

Terapia grupowa – kwalifikacja

Zanim pacjent stanie się członkiem grupy, odbywają się spotkania kwalifikujące. Przed uruchomieniem grupy psychoterapeuta spotyka się z każdym kandydatem celem wstępnej diagnozy, poznania problemów pacjenta, aby upewnić się, że ta forma pomocy jest najbardziej odpowiednia. Czasami po wstępnej kwalifikacji, terapeuta może skierować do udziału w psychoterapii indywidualnej.

Odpowiedni skład grupy jest również niezmiernie istotny z punktu widzenia efektywności terapii. Ważna jest różnorodność, która wzmacnia potencjał grupy, ale też istotne jest, aby dobrać uczestników tak, żeby dobrze się czuli z innymi ludźmi w trakcie terapii.

Często przeciwskazaniem do pracy w grupie jest nadużywanie substancji psychoaktywnych (o ile nie jest to grupa skierowana do osób uzależnionych), zaburzenia osobowości psychopatycznej, pacjenci z zaburzeniami psychotycznymi, zaburzenie osobowości paranoidalnej. W takich przypadkach bardziej wskazana może być terapia indywidualna.

Terapia grupowa – spotkanie poprzedzające udział w grupie terapeutycznej

Przed pierwszym spotkaniem z innymi uczestnikami, bardzo często odbywa się spotkanie indywidualne z terapeutą. Trwa ono zazwyczaj kilkanaście minut. Jego celem jest omówienie emocji związanych z rozpoczęciem terapii. Spotkanie pomaga również w budowaniu relacji terapeutycznej.

Zasady terapii grupowej

Rolą terapeuty jest dbanie o poczucie bezpieczeństwa członków grupy. Terapia grupowa powinna odbywać się w atmosferze zaufania.

Jedną z zasad pracy w grupie terapeutycznej jest zasada braku oceniania i krytyki innych i ich wypowiedzi.

Bezwzględną zasadą jest zasada tajemnicy – pacjenci nie mogą rozmawiać z nikim o wątkach wnoszonych przez uczestników terapii. Zakaz dotyczy również kontynuowania wątków z innymi członkami grupy, poza sesjami terapii grupowej.

Terapeuta czuwa nad przestrzeganiem zasad i pomaga zrozumieć, co się dzieje jeśli zasady nie są przez grupę przestrzegane.

Przykładowe, inne zasady to:

• zakaz nawiązywania relacji pomiędzy uczestnikami grupy poza procesem terapeutycznym, nie można spotkać się z innymi osobami z grupy zarówno w trakcie jak i po zakończeniu terapii grupowej. Pojedyncze relacje pomiędzy uczestnikami, tworzenie grup i podgrup może wpływać niekorzystanie na pozostałych pacjentów i na całość procesu.
• niestosowanie środków psychoaktywnych podczas terapii grupowej;
• uczestnicy terapii grupowej są też zobowiązani, aby być punktualnie na sesjach.

Jeżeli w grupie występuję niepożądane reakcje na zasady, to rolą psychoterapeuty jest dbanie o spójność grupy. Tematy te są omawiane z pozostałymi członkami.

Terapeuta na bieżąco analizuje, na jakim etapie pracy są członkowie grupy. Jeśli dzieją się procesy utrudniające rozwój, stara się to rozumieć i omawiać z pacjentami. To grupa nadaje tempo pracy, natomiast terapeuta poprzez swoje doświadczenie, może odpowiednio grupę i uczestników stymulować do dzielenia się swoimi problemami, do badania swojego zachowania i dalszego rozwoju.

Korzyści z uczestnictwa z terapii

Wiele osób zastanawia się, co daje terapia grupowa. Najczęstsze korzyści, które daje terapia grupowa:

• złagodzenie objawów i trudności występujących w naszym życiu;
• rozwój umiejętności społecznych – bycie w grupie psychoterapeutycznej umożliwia widzenie i rozumienie siebie w relacjach interpersonalnych. Dzięki informacją zwrotnym od pozostałych uczestników grupy, pacjent ma możliwość skorygować, zmienić zachowania, które nie służą. Ten element terapii grupowej jest czymś, czego niektórym pacjentom może brakować w terapii indywidualnej.
• lepsze rozumienie siebie. poszerzenie samoświadomości (grupa pozwala często zrozumieć powody cierpienia);
• większe szanse na poprawę w relacjach z innymi, dzięki przeniesieniu zdobytej w grupie wiedzy na życie osobiste i zawodowe;
• w grupach terapeutycznych, w bezpiecznej atmosferze, można również doświadczyć konfliktów i dzięki temu nauczyć się metod ich rozwiązywania;
• uświadomienie sobie przekonań dotyczących siebie, zobaczenie ich oczami innych oraz ich zmiana. Bardzo często dzięki poczuciu więzi, akceptacji, wspólnoty grupowej wzrasta poczucie własnej wartości.

  

Dzięki obecności innych ludzi, mających często bardzo podobne problemy i trudności, terapia grupowa może dawać coś, czego pacjent nie będzie w stanie (albo zajmie to więcej czasu) wypracować w terapii indywidualnej.

Kiedy skorzystać z psychoterapii grupowej a kiedy z terapii indywidualnej? Dla kogo jest terapia grupowa?

Wiele osób zastanawia się, czy wybrać terapię indywidualną czy skorzystać z psychoterapii grupowej. Warto porozmawiać o tym z terapeutą. Psychoterapia grupowa może być dobrą formą pomocy jeśli zmagasz się z trudnościami w budowaniu relacji, w byciu z innymi ludźmi. Z drugiej strony obecność innych osób, może wzmagać tyle lęku, że pacjent wolałby pracować nad swoim wnętrzem w relacji tylko z psychoterapeutą. Jeśli masz wątpliwości, umów się na konsultację do psychoterapeuty i porozmawiaj o formie pomocy, która byłaby dla Ciebie najdogodniejsza.