Obecnie zdrowe odżywianie jest tematem, który przyciąga coraz więcej uwagi. Rosnąca świadomość społeczeństwa dotycząca zrównoważonego odżywiania sprawia, iż częściej sięgamy po pełnowartościowe produkty. Jednakże dla niektórych osób, relacja z jedzeniem może stać się przekłamana i pełna komplikacji. Zaburzenia odżywiania, takie jak między innymi anoreksja, bulimia i napady objadania się, stanowią poważne wyzwania zarówno dla osoby dotknięte chorobą, jak i dla społeczeństwa. W takich sytuacjach, psychodietetyka, czyli interdyscyplinarne podejście łączące psychologię i dietetykę, może być kluczem do zrozumienia i skutecznego leczenia.
Czym jest psychodietetyka?
Psychodietetyka to dziedzina nauki, która łączy różnorodne aspekty psychologii, dietetyki, nutrigenetyki, aktywności fizycznej oraz medycyny. Nie tylko bada wpływ czynników psychologicznych opartych na stylu żywienia, ale także podkreśla znaczenie dwustronnego związku między jedzeniem a emocjami oraz zachowaniami jednostki, a także analizuje procesy biofizjologiczne, na które wpływa spożywane jedzenie, a które wpływają na sferę emocjonalną i behawioralną człowieka. Psychodietetyk natomiast to specjalista, który zajmuje się analizą nawyków żywieniowych i problemów zdrowotnych mających podłoże psychologiczne. Kluczowe w pracy psychodietetyka jest holistyczne podejście i indywidualna troska o pacjenta. Zaburzenia odżywiania, przyczyny, objawy, leczenie i trudności z nimi związane to jedne z głównych obszarów pracy psychodietetyka.
Przyczyny zaburzeń odżywiania
Zaburzenia odżywiania stanowią grupę schorzeń charakteryzujących się brakiem prawidłowości w poziomie psychicznego łaknienia. Definiuje się je jako nieprawidłowe nawyki żywieniowe oraz nadmierną tendencję do kontroli masy ciała i celowej utraty wagi. Same zaburzenia lub przekonania z nimi związane mogą prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia psychicznego i fizycznego, a także do ograniczenia funkcjonowania społecznego.
W przypadku najbardziej powszechnie występujących zaburzeń, takich jak anoreksja i bulimia, zaburzenia odżywiania często pojawiają się w kontekście nieprawdziwego obrazu idealnego ciała (często również propagowanego przez media) , braku akceptacji siebie (niska samoocena) lub otoczenia. Sytuacja ta rozwija się, gdy osoba dotknięta zaburzeniami skupia się nadmiernie na wadze ciała i spożywanej żywności. Dla wielu osób dążenie do doskonałej figury staje się obsesją, utrudniającą normalne funkcjonowanie społeczne.
Dodatkowo, przyczyną zaburzeń odżywiania mogą być uszkodzenia ośrodka sytości w mózgu lub inne problemy fizjologiczne. Często te zaburzenia występują u osób cierpiących na depresję lub zaburzenia lękowe, a z kolei u osób z zaburzeniami odżywiania często pojawia się depresja.
Zaburzenia odżywiania mogą mieć różnorodne przyczyny włączając w to niską samoocenę, wysoki poziom stresu, poczucie wstydu czy również problemy z postrzeganiem własnego ciała. Niepokojące objawy zaburzeń odżywiania to przykładowo:
- zmienna masa ciała,
- nadmierne uczucie łaknienia,
- nagminnie stosowane środki przeczyszczające,
- negowanie problemów związanych z odżywianiem.
Zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do problemów zdrowotnych. Jednymi z najczęściej występujących są: szereg chorób układu krwionośnego (w tym zaburzenia pracy serca), problemy z układem trawiennym, zaburzenia lękowe, depresja. W przypadku anoreksji i skrajnego wyniszczenia organizmu może dojść nawet do śmierci.
Rodzaje zaburzeń odżywiania
Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) – charakteryzuje się silnym lękiem przed zwiększeniem masy ciała oraz zaburzoną percepcją swojego ciała. Pacjent cierpiący na anoreksję ekstremalnie ogranicza ilość spożywanych pokarmów i redukcję posiłków, co prowadzi do niezdrowej utraty masy ciała, która jest zagrażająca dla organizmu. Osoby dotknięte tym zaburzeniem dążą do jak najniższej masy ciała.
Bulimia (żarłoczność psychiczna) – to zaburzenie odżywiania charakteryzujące się epizodycznymi napadami objadania, po których występują zachowania kompensacyjne w postaci wymiotów, wzmożoną aktywnością fizyczną lub stosowaniem środków przeczyszczających, które mają na celu pozbycie się spożytego jedzenia. Przy tym zaburzeniu często występuje obrzęk ślinianek. Osoby dotknięte tym zaburzeniem ciągle dostrzegają mankamenty w swoim wyglądzie i dosięga je nieustanne ogarniające uczucie poczucia winy.
Napady objadania– osoby dotknięte tym zaburzeniem doświadczają regularnych epizodów objadania się, podczas których spożywana jest duża ilość pokarmu w krótkim czasie. Napady są zwykle pozbawione jakiejkolwiek kontroli i mogą mieć formę uzależnienia.
Ortoreksja– u osób cierpiących na tego typu zaburzenia psychiczne, pojawia się lęk przed spożywaniem pokarmów, które nie są wystarczająco „czyste” lub „zdrowe”. Zaburzenie to może prowadzić w dalszym ciągu do izolacji społecznej oraz niedożywienia.
Zaburzenia kompulsywnego jedzenia– osoby dotknięte tym zaburzeniem mają trudności w kontrolowaniu ilości spożywanego jedzenia, co prowadzi do regularnych epizodów objadania się. W tym zaburzeniu nie występują zachowania kompensacyjne, tak jak w przypadku bulimii.
Kiedy psychodietetyk może być potrzebny w walce z zaburzeniami odżywiania?
W zależności od stopnia zaawansowania, leczeniem zaburzeń odżywiania zajmuje się wykwalifikowany psycholog, psychoterapeuta, który ukończył studia podyplomowe lub atestowany kurs psychoterapii. Bardzo często odbywa się to w połączeniu z leczeniem u lekarza psychiatry. Czasami konieczna może się okazać hospitalizacja.
W przypadku podejrzenia lub początkowego stadium zaburzeń odżywiania, pomóc może psychodietetyk. Jest to osoba posiadająca wiedzę psychologiczną i z zakresu dietetyki. Specjalista powinien być również bardzo dobrze wyposażony w wiedzę medyczną.
Pomoc specjalisty psychodietetyka obejmuje:
Analizę nawyków żywieniowych
Psychodietetyk analizuje nawyki żywieniowe swoich pacjentów, zwracając uwagę na rodzaj spożywanych pokarmów, ilość spożywanych posiłków, oraz kontekst przyjmowanych pokarmów.
Wsparcie emocjonalne
Psychodietetyk oferuje wsparcie emocjonalne dla osób zmagających się z trudnościami związanymi z jedzeniem. Pomaga pacjentom zrozumieć związki między emocjami a jedzeniem oraz radzić sobie ze stresem i negatywnymi emocjami bez uciekania się do nadmiernego jedzenia lub restrykcyjnych diet. Edukacja obejmuje mechanizmy obronne występujące w zaburzeniach odżywiania.
Planowanie diety i odżywianie
Na podstawie analizy nawyków żywieniowych oraz potrzeb zdrowotnych pacjenta, psychodietetyk opracowuje spersonalizowany plan dietetyczny, który zapobiega nieprawidłowej masie ciała oraz długoterminowe cele zdrowotne. Pacjent uczy się ograniczania zbyt dużej ilości jedzenia, które jest przyczyną epidemii otyłości.
Edukacja i świadomość
Psychodietetyk prowadzi edukację na temat zdrowego odżywiania, zapewniając pacjentom wiedzę na temat wartości odżywczych, wpływu diety na zdrowie oraz sposobów radzenia sobie z problemami związanych z jedzeniem. Specjalista często wskazuje związek tych problemów z zaburzeniami lękowymi, które cechuje współchorobowość.
Monitorowanie postępów
W trakcie pracy z pacjentem, psychodietetyk monitoruje postępy w osiąganiu celów zdrowotnych, dostosowując plan dietetyczny i terapeutyczny w razie potrzeby.
Psychodietetyk pomoże Ci osiągną zdrową relację z pożywieniem, da Ci wsparcie w utrzymaniu diety i procesie odchudzania. Podczas wizyty przygotuje plan działania, związany ze zmianą nawyków żywieniowych, naukę spożywania zdrowszych pokarmów i przyjmowania ich w regularnych odstępach czasu.
Podsumowanie
Leczenie zaburzeń odżywiania to skomplikowany proces, wymagający ciężkiej pracy i nierzadko wielu wyrzeczeń. Rola psychodietetyka jest niezwykle ważna w kompleksowym sposobie leczenia i wsparcia osób borykających się z tymi trudnościami. Poprzez skupienie się na aspektach psychologicznych i żywieniowych, specjalista oferuje spersonalizowane podejście, które uwzględnia zarówno zdrowie fizyczne, jak i psychiczne pacjenta.
Zwrócenie się po pomoc może przynieść znaczącą poprawę jakości życia osób zmagających się z zaburzeniami odżywiania, pomagając im odzyskać zdrowy związek z jedzeniem i ciałem. W miarę rosnącej świadomości tych zagadnień, kluczowe jest promowanie wsparcia psychodietetycznego jako integralnej części opieki zdrowotnej.
Nawiązując do omawianego tematu, warto zwrócić uwagę na rosnące zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych specjalistów, którzy mogą dostarczyć nie tylko fachowej wiedzy dietetycznej, ale także wsparcia emocjonalnego niezbędnego w procesie zdrowienia.
Specjaliści w Manufakturze Zmiany posiadają odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie. Zadbają, aby wspólnie z pacjentem stawić czoła zaburzeniom odżywiania. Zaburzenia odżywiania pomimo swojej złożoności nie są nie do przezwyciężenia, wystarczy sięgnąć po odpowiednią pomoc. Wsparcie psychodietetyka może okazać się nieocenione.