Współcześnie spotykamy szereg różnych metod i form terapii. Jedną z nich jest psychoterapia psychodynamiczna. Wiele osób dzwoniących do gabinetu psychoterapii często pyta, „czy terapia psychodynamiczna jest dobra?, „czy terapia psychodynamiczna jest dla mnie?”.

Jeśli chcesz wiedzieć, na czym polega psychoterapia psychodynamiczna, co jest celem terapii psychodynamicznej, kiedy warto skorzystać z pracy w podejściu psychodynamicznym, kiedy warto wybrać inny rodzaj terapii, zachęcamy do lektury naszego artykułu.

Źródła terapii psychodynamicznej

Psychoterapia psychodynamiczna wywodzi się z terapii psychoanalitycznej, której twórcą był Zygmunt Freud. Choć opiera się na tych samych podstawowych założeniach dotyczących roli nieświadomości, wewnętrznych konfliktów i doświadczeń z dzieciństwa, jest bardziej elastyczna i dostosowana do współczesnych potrzeb pacjentów. W przeciwieństwie do klasycznej psychoanalizy, która może trwać wiele lat i wymaga częstych sesji, terapia psychodynamiczna zazwyczaj ma bardziej określoną strukturę i koncentruje się na relacji terapeutycznej oraz bieżących trudnościach pacjenta. Dzięki temu stanowi skuteczną metodę pracy nad głębokimi wzorcami myślenia, emocji i relacji międzyludzkich.

Główne założenia terapii psychodynamicznej

Objawy i zachowania sprawiające trudność są często wypadkową różnych sił i przyczyn.

Psychoterapia psychodynamiczna opiera się na poszukiwaniu rozumienia, w jaki sposób rożnego rodzaju doświadczenia życiowe, czy doświadczenia w relacjach z pierwszymi obiektami (osobami), wpływają na pojawiające się trudności i obecne życie pacjenta. Psychoterapeuta psychodynamiczny pomaga również odkryć nieświadome procesy psychiczne, przejawiające się w obecnym życiu i mogące mieć wpływ na objawy, z którymi zgłasza się pacjent.

Proces terapii to również analiza mechanizmów obronnych, stosowanych przez pacjenta. Mechanizmy obronne to automatyczne sposoby działania naszej psychiki, które pomagają radzić sobie z trudnymi emocjami, lękiem i wewnętrznymi konfliktami. Stosowanie ograniczonej liczby mechanizmów obronnych lub brak elastyczności w tym obszarze, może powodować szereg różnych objawów i trudności oraz uniemożliwiać rozwój.

Poprzez analizę tego obszarum pacjent wspólnie z terapeutą mogą lepiej zrozumieć, w jaki sposób osoba chroni się przed niechcianymi emocjami lub konfliktami wewnętrznymi. W dłuższej perspektywie, praca nad tym obszarem, pozwala pacjentowi lepiej radzić sobie ze stresem, zwiększa elastyczność psychiczną oraz zdolność do kontrolowania i regulowania impulsów.

Metoda psychodynamiczna jest również jedną z form psychoterapii, której jednym z celów jest odkrycie autentycznego i wyjątkowego „self” pacjenta.

Dzięki psychoterapii psychodynamicnzej pacjent uczy się lepiej rozumieć siebie, swoje samopoczucie i emocje, ale również innych. Zwiększa to poziom samoświadomości i umożliwia również lepsze komunikowanie swoich potrzeb innym, co wpływa na jakość i satysfakcję z relacji oraz zdolność budowania satysfakcjonujących związków.

Terapia psychodynamiczna

W swoich technikach psychoterapia psychodynamiczna wykorzystuje np. elementy psychoanalizy takie jak np. metoda wolnych skojarzeń, czy analiza przeniesienia. Podejście psychodynamiczne zakłada, że często emocje, przekonania, myśli i zachowania pojawiające się w relacji z psychoterapeutą, mogą być odzwierciedleniem bliskich relacji pacjenta w życiu poza terapią. Dlatego psychoterapeuci psychodynamiczni często pytają i zwracają uwagę na ten obszar, ponieważ może on być bardzo ważnym źródłem wiedzy o pacjencie i jego relacjach.

Psychoterapię psychodynamiczną charakteryzuje również skupianie się na procesie przeciwprzeniesienia, czyli analizie uczuć, wrażeń i emocji, które są wywoływane w terapeucie w odpowiedzi na treści wnoszone przez pacjenta. Odpowiednia analiza tych uczuć przez psychoterapeutę może wnieść wiele wartościowej wiedzy o pacjencie i tym, co może nieświadomie wywoływać w relacjach z innymi ludźmi.

Na czym polega terapia psychodynamiczna?

Psychoterapia psychodynamiczna polega na rozmowie pacjenta z psychoterapeutą, podczas której w atmosferze dającej poczucie bezpieczeństwa pacjent może swobodnie eksplorować swoje myśli, emocje i doświadczenia. W warunkach sprzyjających otwartości terapeuta psychodynamiczny towarzyszy pacjentowi w rozumieniu tematów związanych z jego wewnętrznym światem, relacjami oraz nieświadomymi wzorcami zachowań.

W zależności od potrzeb pacjenta sesje terapeutyczne mogą koncentrować się na przepracowaniu trudnych emocji, zrozumieniu przyczyn powtarzających się problemów czy budowaniu głębszej samoświadomości.

Rola terapeuty polega na uważnym słuchaniu, zadawaniu pytań i pomaganiu pacjentowi w odkrywaniu nieświadomych treści, które wpływają na jego codzienne funkcjonowanie. Zadaniem pacjenta jest otwartość na refleksję i dzielenie się swoimi przeżyciami, nawet jeśli są one trudne. Dzięki temu psychoterapia psychodynamiczna umożliwia stopniowe wprowadzanie zmian i lepsze rozumienie siebie.

Ile trwa terapia psychodynamiczna?

Czas trwania psychoterapii jest zależny od celów pacjenta, jego struktury osobowości, zgłaszanych trudności, ilości i natężenia objawów, ale przede wszystkim od motywacji pacjenta, regularności uczestnictwa w sesjach oraz otwartości.

Psychoterapia psychodynamiczna to terapia długoterminowa. Zwykle koniec terapii wyznacza osiągnięcie celów terapeutycznych.

Terapia psychodynamiczna – badania

Badania naukowe oraz metaanalizy, takie jak ta przeprowadzona przez Leichsenringa, Hillera, Weissberga i Leibinga (2006), potwierdzają skuteczność psychoterapii psychodynamicznej w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych. Wyniki tego przeglądu wskazują, że metoda ta jest pomocna w terapii depresji, fobii społecznej, lęku uogólnionego, napadów paniki, zespołu stresu pourazowego (PTSD), zaburzeń osobowości, zaburzeń odżywiania oraz dolegliwości psychosomatycznych.

Terapia psychodynamiczna – dla kogo?

Terapia psychodynamiczna pomaga osobom, które doświadczają trudności emocjonalnych i relacyjnych, również jeśli trudności wynikają z poziomu organizacji osobowości. Jest szczególnie wskazana jeśli podejrzewasz u siebie:

🔹Zaburzenia osobowości, w tym zaburzeniem osobowości borderline (BPD), zaburzeniami osobowości narcystycznej, hisktrpnicznej, unikającej czy zależnej.

🔹 Zaburzenia odżywiania, takimi jak anoreksja czy bulimia, które mogą mieć głębokie podłoże emocjonalne i wynikać z nieświadomych konfliktów psychicznych.

🔹 Zaburzenia lękowe, nerwice lękowe, objawiającymi się m.in. nadmiernym niepokojem, natrętnymi myślami czy atakami paniki.

🔹 Zaburzenia nastroju, czyli u osób zmagających się z zaburzeniami depresyjnymi, poczuciem pustki, chronicznym smutkiem czy trudnościami w odczuwaniu radości.

🔹 Symptomy o charakterze neurotycznym, takimi jak uporczywe poczucie winy, napięcie, chroniczny stres czy niepokój.

🔹 Choroby psychosomatyczne, czyli dolegliwościami fizycznymi, które mogą mieć podłoże psychiczne (np. bóle brzucha, migreny, przewlekłe zmęczenie bez wyraźnych przyczyn medycznych).

🔹 inne trudnościami w regulacji emocji i utrzymywaniu stabilnych relacji.

Skuteczność psychoterapii psychodynamicznej zależy od wielu czynników, w tym od możliwości pacjenta. Kluczowe znaczenie ma jego motywacja, wiara w sens terapii oraz zdolność do wytrzymywania frustracji, ponieważ proces terapeutyczny wymaga czasu i gotowości do konfrontacji z trudnymi emocjami. Jednak dla osób gotowych na tę pracę psychoterapia psychodynamiczna może przynieść głębokie, trwałe zmiany w funkcjonowaniu i samopoczuciu.

Długoterminowa psychoterapia psychodynamiczna – przeciwskazania

Wiele badań i metsaanaliz dowodzi skuteczności psychoterapii psychodynamicznej, natomiast posiada ona pewne ograniczenia.

Psychoterapia psychodynamiczna może nie być wskazana w przypadku:

• poważnych zaburzeń psychotycznych;
• niskiej motywacji pacjenta, trudności w znoszeniu frustracji, ograniczonym zdolnością do samoobserwacji siebie;
• ciężkich epizodów depresji, które mogą wymagać zastosowania psychoterapii wspierającej;
• potrzebie redukcji objawów obsesyjno – kompulsywnych. W tego typu przypadkach wskazana byłaby bardziej psychoterapia poznawczo – behawioralna.

Literatura:

1. https://sekcjanaukowapsychoterapii.org/skutecznosc-psychoterapii/
2. Gabbard O.G., Długoterminowa Psychoterapia Psychodynamiczna, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
3. Summers R., Barber J., Terapia psychodynamiczna, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.