Wiele osób zastanawia się w jaki sposób dochodzi do zmiany w wyniku psychoterapii, niewątpliwie ten proces terapeutyczny jest bardzo złożony – jest to też jedno z bardziej kontrowersyjnych zagadnień. W ramach tego artykułu chciałabym omówić czynniki leczące, które opracował Irvin Yalom (2006).
Rodzaje terapii grupowej
W psychoterapii grupowej wyróżnia się różne rodzaje grup, które różnią się celem, strukturą i sposobem pracy. Najczęściej spotykane to grupy wsparcia, w których uczestnicy dzielą się swoimi doświadczeniami i wzajemnie wspierają w trudnych sytuacjach życiowych, oraz grupy terapeutyczne, skoncentrowane na głębszym procesie leczenia psychologicznego pod kierunkiem terapeuty. Istnieją także grupy edukacyjne, które mają na celu dostarczanie wiedzy i rozwijanie umiejętności, np. w zakresie radzenia sobie ze stresem czy komunikacji interpersonalnej. Grupy rozwojowe skupiają się na odkrywaniu i rozwijaniu potencjału uczestników, podczas gdy grupy tematycznekoncentrują się na konkretnych problemach, takich jak uzależnienia, zaburzenia lękowe czy żałoba. Wybór rodzaju grupy zależy od potrzeb uczestników oraz celów, jakie chcą osiągnąć w procesie terapeutycznym.
Czynniki leczące w psychoterapii grupowej
1. Zaszczepienie nadziei u członków grupy
Bardzo ważna w procesie terapii indywidualnej, jak i grupowej jest nadzieja na rozwiązanie swoich problemów. Obserwowanie innych uczestników grupy terapeutycznej, którzy rozwiązują swoje problemy w odmienny sposób i wprowadzają zmiany w swoje życie, może stać się ważnym źródłem wzbudzania nadziei.
2. Uniwersalność
Jest to czynnik, który działa wyłącznie w grupie. Pacjenci często mają poczucie, że ich problem jest wyjątkowy, co powoduje poczucie izolacji i wycofywania się z kontaktów społecznych i tym samym pogłębia problem pacjenta. Poprzez dzielenie się przez innych członków grupy podobnymi trudnościami czy też swoimi doświadczeniami, pacjenci odkrywają, że inni mierzą się z podobnymi problemami, co często wzbudza spokój.
3. Przekazywanie wiedzy i informacji zwrotnych
Rola terapeuty polega również na obserwacji pacjenta. W trakcie trwania terapii grupowej w sposób zamierzony i zaplanowany terapeuci grupowi udzielają informacji na temat zdrowia psychicznego, a także wiedzy potrzebnej do zrozumienia własnego zachowania. Informacje zwrotne są również dostarczane przez innych uczestników.
4. Altruizm
Bardzo ważne może okazać się doświadczenie, że pomaga się innym członkom grupy. W dużej mierze może to wpływać na poczucie własnej wartości, poczucie przenależności w grupie.
5. Korektywna rekapitulacja pierwotnej grupy rodzinnej
Grupa terapeutyczna może służyć jako miejsce, gdzie pacjenci mają możliwość przepracowania trudnych relacji rodzinnych w bezpiecznym środowisku.
6. Rozwijanie umiejętności społecznych
Dzięki mnogości interakcji społecznych pomiędzy członkami grupy, możliwe jest ćwiczenie różnych społecznych zachowań. Rozwój umiejętności społecznych jest jednym z podstawowych celów psychoterapii.
7. Naśladowanie
Jest to czynnik terapeutyczny, który odgrywa istotną rolę w procesie zmiany. Osobą naśladowaną może być psychoterapeuta lub inni uczestnicy grupy. Czasem naśladowanie zachowań innych członków grupy, może być formą eksperymentowania z nowym zachowaniem, które przybliża do zmiany.
8. Interpersonalne uczenie i zmiana zachowania
Pacjent wchodząc do grupy prezentuje znany mu do tej pory wachlarz zachowań, który często prowadzi do zakłóceń w relacjach interpersonalnych. Dzięki informacji zwrotnej od uczestników, jest szansa na zobaczenie, jak dane zachowanie wpływa na innych ludzi, a także stwarza się okazja do zmiany tego zachowania.
9. Spójność grupy
Odpowiedni dobór uczestników tworzących grupę jest bardzo ważnym elementem w psychoterapii grupowej. Kiedy grupa psychoterapeutyczna jest atrakcyjna dla innych członków, uczestnicy mają poczucie wzajemnych więzi, obecne jest poczucie wspólnoty, wtedy możemy mówić o tym, że grupa jest spójna. Skuteczność grupy wzrasta, jeśli występuje spójność. W psychoterapii indywidualnej podobnie działającym elementem jest relacja z terapeutą.
10. Katharsis
Powtórne przeżycie tłumionych emocji może być niezwykle uwalniające. Katharsis pozwala na uwolnienie napięcia i przynosi ulgę.
11. Czynniki egzystencjalne
Zmierzenie się z takimi kwestiami egzystencjalnymi jak śmierć, sens czy też brak sensu, jest elementem terapii grupowej.
Co wyróżnia terapię grupową – podsumowanie
Podsumowując, terapia grupowa oferuje unikalne i zróżnicowane mechanizmy lecznicze, które wspierają proces zmiany i rozwoju uczestników. Dzięki czynnikom takim jak uniwersalność, spójność grupy, interpersonalne uczenie się czy katharsis, członkowie grupy nie tylko lepiej rozumieją siebie, ale także uczą się nowych sposobów funkcjonowania w relacjach i w życiu codziennym. Grupa staje się przestrzenią, w której można doświadczyć wsparcia, odkryć nadzieję i przepracować trudności w bezpiecznym środowisku. To właśnie synergiczne działanie tych czynników sprawia, że terapia grupowa jest tak skuteczną metodą pracy terapeutycznej, pozwalającą na głęboką i trwałą transformację.
Żródło:
- Yalom I., Leszcz M., Psychoterapia grupowa, teoria i praktyka, wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
