Czy wiesz, że wybór zawodu to nie tylko kwestia kompetencji, ale też emocji, wartości i osobistych historii? Doradztwo zawodowe często kojarzy się z młodzieżą wybierającą szkołę średnią lub studentami, którzy dopiero zaczynają swoją karierę. Tymczasem coraz więcej dorosłych – również z wieloletnim doświadczeniem zawodowym – korzysta z profesjonalnego poradnictwa zawodowego, by znaleźć nowy kierunek, odzyskać motywację lub odnaleźć sens w pracy.

Czym jest doradztwo zawodowe?

Doradztwo zawodowe to proces wspierający osoby w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących:

• ➲ wyboru zawodu i kształcenia zawodowego,
• ➲ planowania kariery zawodowej lub
• ➲ zmiany pracy.

Poradnictwo zawodowe najczęściej kojarzy się z pomocą udzielaną dzieciom i młodzieży w szkołach oraz w ramach pomocy psychologiczno pedagogicznej.

W rzeczywistości doradca zawodowy wspiera również osoby dorosłe np. w procesie poszukiwania pracy. Często można spotkać się z takim wsparciem w powiatowych urzędach pracy, ale również w różnego rodzaju instytucjach prywatnych, które wspierają klientów w procesie zmiany zawodowej. Doradcy zawodowi znają aktualne potrzeby rynku pracy, oraz możliwości systemu edukacyjnego.

Poradnictwo zawodowe – zadania doradcy zawodowego

Doradca zawodowy pomaga zbadać predyspozycje zawodowe klienta, czyli ogólnie mówiąc – jego zainteresowania oraz preferencje związane z określonymi typami zadań. Wskazówki dotyczące kierunku zawodowego często można odnaleźć w aktywnościach, które sprawiają przyjemność i satysfakcję – czy to praca z ludźmi, działania analityczne, twórcze projekty, czy zadania techniczne.

Szczególną uwagę kieruje się również na orientację zawodową, na którą składa się wewnętrzna motywacja do pracy. Każdego z nas napędzają inne wartości – dla jednych kluczowa jest niezależność, dla innych bezpieczeństwo zatrudnienia, możliwość rozwoju, wpływ na innych czy też wysokie wynagrodzenie.

W ramach konsultacji doradca zawodowy może również badać tzw. preorientację zawodową, czyli doświadczenia, przekonania i wzorce wyniesione z dzieciństwa lub wczesnej młodości, które nieświadomie wpływają na wybory zawodowe – np. postawy rodziców wobec pracy, oczekiwania otoczenia czy pierwsze doświadczenia związane z edukacją i zatrudnieniem.

Doradztwo zawodowe to również wsparcie z zakresu umiejętności poszukiwania pracy. Doradca zawodowy pomaga:

• ➲ zidentyfikować realne możliwości zatrudnienia w danej branży,
• ➲ przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej: przygotować profesjonalne dokumenty aplikacyjne (CV, list motywacyjny), czy przećwiczyć rozmowę kwalifikacyjną z uwzględnieniem aspektów emocjonalnych, takich jak stres, autoprezentacja czy radzenie sobie z oceną.

Na czym polega doradztwo zawodowe?

Doradca zawodowy/ psycholog analizuje dotychczasowe miejsca zatrudnienia klienta starając się zrozumieć, co w danej pracy i środowisku pracy było dla danej osoby satysfakcjonujące, a co demotywujące. Osoba udzielająca pomocy zwraca również uwagę na zainteresowania zawodowe danej osoby, możliwości psychofizyczne, czy sytuację życiową, w tym np. obecność czynników utrudniających aktywność zawodową, takich jak niepełnosprawność czy długotrwały stres.

W trakcie spotkania psycholog zadaje pytania dotyczące wcześniejszych doświadczeń edukacyjnych i zawodowych, poziomu zadowolenia z dotychczasowych wyborów oraz tego, jak klient postrzega swoje kompetencje i ograniczenia. Ocenie mogą podlegać również wybrane aspekty z zakresu kształcenia ogólnego i kształcenia zawodowego, które mogą wpłynąć na dalszą ścieżkę rozwoju.

Często wykorzystuje się także specjalistyczne narzędzia psychometryczne – testy zainteresowań, kwestionariusze motywacji zawodowej czy samooceny kompetencji. Psycholog może też przeprowadzić pogłębiony wywiad dotyczący wartości, celów życiowych, relacji interpersonalnych oraz wpływu różnych czynników społeczno-kulturowych na wybory zawodowe. W niektórych przypadkach – szczególnie przy dużym konflikcie wewnętrznym lub kryzysie tożsamości – podejmowany jest temat wpływu przekonań, jak np. przekonania polityczne, religijne czy społeczne, na decyzje dotyczące kariery.

Doradztwo zawodowe uwzględnia także aktualne realia rynku pracy oraz wspiera klienta w budowaniu planu działania. Niezależnie od tego, czy chodzi o przebranżowienie, powrót do pracy po przerwie, czy pierwsze kroki po zakończeniu edukacji, każda osoba otrzymuje indywidualne wsparcie – również w sprawie doradztwa zawodowego dla osób z niepełnosprawnością czy w okresie zmiany kierunku kształcenia zawodowego.

Poradnictwo z zakresu doradztwa zawodowego – gdzie można skorzystać?

Sposób realizacji doradztwa zawodowego różni się w zależności od wieku, wykształcenia i doświadczeń zawodowych klienta oraz od placówki realizującej usługę.

W Polsce dostęp do doradztwa zawodowego możliwy jest w różnych instytucjach – zarówno dla uczniów, jak i dorosłych.

Doradztwo zawodowe w szkole

Uczniowie mogą skorzystać z indywidualnego doradztwa zawodowego w poradniach psychologiczno- pedagogicznych, w szkołach lub centrach kariery zawodowej.

W szkole uczniowie często biorą też udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych w zakresie doradztwa zawodowego. Specjaliści wspierają uczniów w określeniu ich predyspozycji, zainteresowań oraz w wyborze zawodu, czy ścieżki dalszego kształcenia zawodowego.

Doradztwo zawodowe dla dorosłych – urzędy pracy i instytucje prywatne

Osoby dorosłe najczęściej korzystają z poradnictwa zawodowego w powiatowych urzędach pracy, gdzie usługa ta skierowana jest zarówno do osób bezrobotnych, jak i tych, które chcą się przebranżowić lub powrócić na rynek pracy. Oferowane tam wsparcie może obejmować analizę doświadczenia zawodowego, szkolenia z zakresu kształcenia zawodowego, a także pomoc w tworzeniu CV czy przygotowaniu się do rozmowy kwalifikacyjnej.

Coraz więcej dorosłych decyduje się również na skorzystanie z usług psychologów specjalizujących się w doradztwie zawodowym w gabinetach prywatnych. W takich miejscach konsultacje są pogłębione, a ich celem jest nie tylko dobór ścieżki kariery, ale również refleksja nad emocjami, motywacją i tożsamością zawodową klienta.

Psycholog w roli doradcy zawodowego – co go wyróżnia?

Choć tradycyjni doradcy zawodowi koncentrują się przede wszystkim na diagnozie kompetencji, rynku pracy i dopasowaniu klienta do konkretnych zawodów, psycholog oferujący doradztwo zawodowe wnosi do tego procesu głębszy wymiar. Psycholog patrzy na wybory zawodowe nie tylko przez pryzmat umiejętności czy kwalifikacji, ale również przez pryzmat emocji, tożsamości, historii życiowej i mechanizmów psychicznych, które wpływają na decyzje zawodowe.

W pracy z psychologiem klient ma przestrzeń, by przyjrzeć się również takim zagadnieniom jak:

• ➲ wewnętrzne konflikty i blokady (np. lęk przed oceną, perfekcjonizm, syndrom oszusta),
• ➲ niskie poczucie własnej wartości wpływające na wybory edukacyjne czy zawodowe,
• ➲ schematy rodzinne – np. przejmowanie nieswoich ról lub spełnianie cudzych oczekiwań,
• ➲ trudności adaptacyjne w zmianach zawodowych, wypalenie, kryzysy tożsamości zawodowej.

Psycholog może również towarzyszyć klientowi w procesie zmiany – wspierając jego refleksyjność, zdolność do podejmowania decyzji zgodnych z wartościami i budowanie psychicznej odporności w obliczu wyzwań zawodowych. Dzięki temu podejściu doradztwo zawodowe staje się częścią procesu rozwojowego, a nie jednorazową konsultacją.

W naszym gabinecie traktujemy doradztwo zawodowe jako przestrzeń do lepszego poznania siebie, zrozumienia swoich potrzeb, wartości i emocji związanych z pracą. Dzięki temu podejściu klienci nie tylko planują kolejne kroki zawodowe, ale budują większą samoświadomość – fundamenty trwałego rozwoju zawodowego.

Poradnictwo zawodowe – podsumowanie

Usługi w zakresie doradztwa zawodowego to proces wspierający osoby w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących wyboru zawodu, planowania kariery i rozwoju zawodowego. Obejmuje diagnozę predyspozycji, motywacji, możliwości oraz wsparcie w dostosowaniu ścieżki zawodowej do realiów rynku pracy. Może być realizowane w szkołach, poradniach, urzędach pracy oraz gabinetach prywatnych. Współpraca z doradcą zawodowym – szczególnie psychologiem – pozwala pogłębić refleksję nad własną tożsamością zawodową i skutecznie planować dalszy rozwój.