Jak sobie radzić z depresją lękową?

Depresja lękowa – co to jest?

Depresja lękowa (depresja neurotyczna, nerwica lękowa) to poważna choroba wchodząca w skład jednostki chorobowej jaką są zaburzenia lękowe i depresyjne mieszane. Depresję lękową w ostatnich latach diagnozuje się bardzo często – może pojawić się w każdym wieku, również u osób starszych. Chociażby z tego względu warto znać objawy zaburzeń nerwicowych, aby w sytuacji zauważenia ich u siebie lub u bliskiej osoby, rozpocząć szybko leczenie depresji lękowej.

Depresja a różne rodzaje zaburzeń lękowych

Depresja należy do kategorii zaburzeń afektywnych. Depresją nazywamy stan, kiedy występuje poważne obniżenie nastroju, utrata zainteresowań, zaburzenia koncentracji, snu. Objawy depresyjne to również brak chęci do życia, poczucie bezsensowności, obniżona samoocena, poczucie zmęczenia, braku energii i przyjemności.

Zaburzeniami lękowymi nazywamy stan, w którym osiowym objawem jest nadmierny lęk. Często pojawiają się objawy w ciele (ich podłożem jest również lęk) oraz objawy psychiczne (zamartwianie się, zaburzenia pamięci, spadek libido itp.). Podwyższony poziom lęku może dotyczyć konkretnego obiektu, sytuacji (fobie) lub może być niezwiązany z niczym konkretnym.

Objawy depresji lękowej

Zaburzenia lękowe depresyjne mieszane diagnozuje się, kiedy u osób cierpiących pojawiają się jednocześnie stany depresyjne i objawy lękowe i kiedy występują trudności w stwierdzeniu, które z nich przeważają lub kiedy depresja jest wtórna wobec uogólnionego lęku. Natomiast kiedy zauważamy występowanie wyraźnych objawów depresji, a zdecydowanie mniej lęku, to wtedy diagnozuje się zaburzenia nastroju – depresję lub inne zaburzenie związane z objawami depresyjnymi.

Lęk, poczucie zagrożenia

Depresja lękowa często manifestuje się poprzez objawy somatyczne lub poprzez objawy behawioralne i emocjonalne.

Wysoki poziom lęku występujący w zaburzeniach lękowych to bardzo często nieustanne poczucie zagrożenia. Pacjent często skarży się na tzw. „gonitwę myśli”. To może wywoływać zaburzenia snu – często pojawia się bezsenność.

Objawy depresji lękowej to również sporo objawów depresyjnych jak:

• obniżenie nastroju,
• myśli samobójcze,
• brak energii (szczególnie w godzinach porannych).

  

Obniżony nastrój często powoduje trudności w relacjach z innymi ludźmi. Depresja sprawia, że pacjentowi brakuje energii na spotkania i rozmowy. Może również pojawić się nadwrażliwość na zachowania czy słowa bliskich. Spotkania towarzyskie mogą również wywoływać lęk.

Myśli samobójcze to bardzo charakterystyczna cecha pojawiająca się w obrazie psychopatologicznym depresji. Z tego powodu zdarza się postawienie błędnej diagnozy, jaką jest depresja czy stany depresyjne. Natomiast myśli samobójcze mogą prowadzić do prób samobójczych, stąd konieczna jest rzetelna i dogłębna diagnoza, aby leczenie farmakologiczne było dostosowane odpowiednio do przypadku. Często bywa tak, że osoba tak długo odczuwa lęk, że zaczyna on wpływać negatywnie na życie szkolne, zawodowe i prywatne. W efekcie można utracić chęć do życia i pojawiają się myśli samobójcze. W takim przypadku farmakoterapia staje się konieczna.

Objawy depresyjne to również niepokój manipulacyjny. Niepokój ruchowy to objaw charakterystyczny w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, natomiast są to dwie zupełnie różne choroby, wymagające odrębnego sposobu leczenia. W przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej okresy obniżenia nastroju przeplatają się z okresami depresji. Granica ta jest często bardzo wyraźna. Jeżeli występuje lęk, nie jest na pierwszym planie. W zaburzeniach psychicznych, jaką jest depresja lękowa, ta granica nie jest tak wyraźna. Objawy depresji i lęku przeplatają się wzajemnie. Odczuwanie lęku jest bardziej intensywne.

Objawy somatyczne depresji lękowej

Objawy somatyczne depresji lękowej to bardzo często:

• zaburzenia układu pokarmowego (biegunki, wzdęcia, bóle brzucha),
• zawroty głowy,
• podwyższone ciśnienie krwi,
• drżenie ciała,
• bóle w klatce piersiowej,
• zaburzenia rytmu serca (tachykardia).

To sprawia, że wielu pacjentów cierpiących na te dolegliwości, poszukuje pomocy u lekarza pierwszego kontaktu. Natomiast lęk wymaga specyficznego leczenia i bardzo często leki na objawy fizjologiczne nie działają. W przypadku zaburzeń depresyjnych lękowych zdarza się, że pomimo wykonania szeregu badań, okazuje się, że pacjent jest „zdrowy”. Nierozpoznanie, że podłożem może być lęk, skazuje pacjenta na cierpienie.

Objaw somatyczny jakim jest ból brzucha czy kołatanie serca często towarzyszy depresji. Dlatego jeżeli podejrzewamy u siebie chorobę, należy skonsultować temat z lekarzem psychiatrą, który postawi odpowiednią diagnozę. Temat zaburzeń afektywnych czy wysokiego poziomu lęku wymaga specyficznego leczenia.

Przyczyny depresji lękowej

Przyczyny zaburzeń lękowych są bardzo rozległą grupą – począwszy od genezy psychospołecznej, poprzez aktualną sytuację życiową, kończąc na zakłóceniach w neurotransmisji i czynniki genetyczne. U każdej z osób przyczyny te będą występowały w różnej konfiguracji i w różnym natężeniu.

Przyczyny depresji lękowej – geneza psychospołeczna

Objawy depresji lękowej mają swoje źródła w psychice człowieka, na którą ogromny wpływ ma środowisko. Głównie są to otaczający obecnie i w przeszłości ludzie.

Psychika kształtuje się od momentu narodzin, a nawet już w łonie matki. Na jej rozwój wpływają wydarzenia, bodźce z otoczenia oraz sposób zaspokajania tych potrzeb przez pierwszych opiekunów dziecka. W trakcie tego rozwoju mogą pojawiać się różne zakłócenia, które następnie mogą mieć wpływ na pojawienie się depresji i lęku.

Druga grupa przyczyn to czynniki, które pojawiają się w momencie pojawienia się objawów. W życiu mogą dziać się różne, trudne wydarzenia, które mogą wywoływać emocje takie jak np. lęk. Jeżeli mechanizmy psychiczne nie radzą sobie z reakcjami na te wydarzenia, mogą pojawiać się różnego rodzaju zaburzenia.

Czy depresją lękowa jest dziedziczna?

Badania genetyczne wskazują, że depresja i zaburzenia lękowe mogą być dziedziczne. Warto zwrócić uwagę na proces tzw. „transmisji pokoleniowej”. Nieprzeżyte traumy, czy emocje mogą być przekazywane w nieświadomy sposób kolejnym pokoleniom.

Często również rodzice kształtują pewne zachowania swoich dzieci zachowując się w określony sposób. Dzieci to obserwują, identyfikują się z rodzicem i zaczynają powtarzać ten sam schemat (również często nieświadomie). Stając się rodzicem, często zachowują się podobnie do swojej matki czy ojca, nawet jeżeli świadomie tego bardzo nie chcą.

Kiedy może pojawić się depresja lękowa?

U każdego człowieka, w toku rozwoju, wykształca się specyficzny sposób radzenia sobie z trudnościami. Mechanizmy te często są wystarczające w okresach tzw. spokoju. Nerwice oraz depresja lękowa nierzadko pojawiają się w momentach większych zmian w życiu, do których jednostka nie jest przygotowana jak np. bezrobocie, starość, wejście w dorosłe życie, małżeństwo, narodziny dziecka, rozwód, śmierć, zmiana pracy. Sytuacje te mogą spowodować pojawienie się nowych trudności, nieuświadomionych konfliktów wewnętrznych (trudności w zaspokajaniu potrzeb) lub ożywiać te, które w trakcie życia zostały uśpione.

Zdarza się również, że depresja lękowa pojawia się w „łatwiejszych” okresach życia, kiedy wyzwania dobiegają końca. Depresja neurotyczna może przykładowo pojawić się po wymagającej i stresującej budowie domu, po zakończeniu wyniszczającej pracy, po wyprowadzce dzieci z domu. Okres stabilizacji sprawia, że pojawia się przestrzeń na pojawienie się przygłuszanych konfliktów czy problemów.

Kiedy występuje stan przewlekły?

Stan przewlekły nerwicy lękowej występuje u osób, u których strategie radzenia sobie są niewystarczające, aby zaspokajać bieżące potrzeby – najczęściej potrzeby związane z relacjami międzyludzkimi. Ta grupa pacjentów ma trudności z funkcjonowaniem w grupie, z wchodzeniem i utrzymywaniem relacji.

Co zrobić, gdy podejrzewam u siebie depresję lękową?

Leczenie depresja lękowa to bardzo często połączenie psychoterapii z farmakoterapią.

Lekarz psychiatra, po zapoznaniu się z wynikami badań fizjologicznych i po zebraniu szczegółowego wywiadu, może zdiagnozować współwystępowanie depresji z zaburzeniami lękowymi. W trakcie konsultacji psychiatra stwierdza również zasadność zastosowania farmakoterapii. Czasami przy zaburzeniach lękowych wystarcza sama psychoterapia, czasami może być ona niewystarczająca i wtedy lekarz psychiatra decyduje o włączeniu leków.

W leczeniu depresji lękowej czasami wykorzystuje się leki antydepresyjne. Okazuje się to skuteczne tylko w początkowej fazie leczenia zaburzeń lękowych depresyjnych mieszanych. Środki te są skuteczne, kiedy mamy do czynienia z zaburzeniami nastroju – depresji, ale niekoniecznie w sytuacji zajmowania się depresją lękową.

W leczeniu depresji lękowej wykorzystuje się również psychoterapię – może to być psychoterapia psychodynamiczna lub poznawczo behawioralna. W psychoterapii pracuje się nad tym, aby znaleźć przyczynę zaburzeń oraz aby poradzić sobie z nasilonymi objawami lęku.

Leczenie jakichkolwiek zaburzeń psychicznych często wymaga pomocy psychiatry lub psychoterapeuty lub obu na raz. Dlatego jeżeli podejrzewasz u siebie zaburzenia lękowe, depresyjne lub depresyjno lękowe (lub jeszcze inne niewspomniane w tym artykule), to udaj się koniecznie do któregoś z tych dwóch specjalistów.